Sosyal Anksiyete: Görünmeyen Engel

anksiyete, stres karşısında verilen doğal bir insan tepkisidir. Günlük hayatta sınav ya da iş görüşmesi öncesi gibi durumlarda yaşanan geçici anksiyete normaldir. Ancak bu hislerin aşırı, sürekli ve yaşamı olumsuz etkiler hale gelmesi "anksiyete bozukluğu" olarak tanımlanır. Yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu ve spesifik fobiler gibi türlere ayrılan bu durum; duygusal, bilişsel ve fiziksel belirtilerle ortaya çıkabilir.

ANKSİYETE TÜRLERİ NELERDİR?

anksiyete bozuklukları, farklı özelliklere sahip çeşitli türlere ayrılmaktadır.

• Yaygın anksiyete Bozukluğu (GAD): Kişinin günlük yaşamının farklı yönlerine dair sürekli, aşırı ve kontrol edilmesi zor bir endişe durumu olarak tanımlanır.
• Panik Bozukluğu: Tekrarlayan ve beklenmedik panik ataklarla karakterizedir. Bu ataklar sırasında yoğun bir korku veya rahatsızlık hissi yaşanır.
• Sosyal anksiyete Bozukluğu: Sosyal ortamlarda başkaları tarafından yargılanma veya küçük düşürülme korkusuyla ortaya çıkar.
• Spesifik Fobiler: Belirli nesnelere veya durumlara karşı yoğun ve irrasyonel bir korkuyu içerir.

ANKSİYETE BELİRTİLERİ NELERDİR?

anksiyete belirtileri, duygusal, bilişsel ve fiziksel düzeylerde kendini gösterebilir.

anksiyete belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Sürekli endişe hali.
• Kalp çarpıntısı veya hızlı kalp atışı.
• Terleme, titreme veya üşüme.
• Solunumda hızlanma veya nefes darlığı.
• Kas gerginliği veya ağrılar.
• Sindirim problemleri, mide bulantısı veya bağırsak sorunları.
• Yorgunluk hissi veya enerjide azalma.
• Konsantrasyon güçlüğü veya zihin bulanıklığı.
• Uykusuzluk veya huzursuz uyku.
• Rahatsız edici bir tehlike veya felaket beklentisi hissi.

ANKSİYETE NEDENLERİ NELERDİR?

anksiyete bozuklukları genetik, çevresel ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonu sonucunda ortaya çıkar.

anksiyete nedenleri arasında şunlar yer alır:

• Genetik yatkınlık
• Beyin kimyası
• Travmatik olaylar
• Kronik stres
• Sağlık sorunları
• Maddelerin etkisi
• Sosyal ve çevresel faktörler
• Yetersiz uyku
• Düşük özgüven
• Bilinçaltı çatışmalar
• Hormonal değişimler

PANİK BOZUKLUK (PANİK ATAK KRİZ BOZUKLUĞU)

Panik bozukluk, ani ve yoğun korku nöbetleriyle karakterize edilen bir anksiyete türüdür. Bu nöbetler sırasında birey, ölüm korkusu, kontrol kaybı veya çıldırma hissi gibi şiddetli duygular yaşar.

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB)

Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), tekrarlayan ve kontrol edilemeyen düşünceler (obsesyonlar) ile bu düşünceleri yatıştırmak için yapılan yineleyici davranışlarla (kompulsiyonlar) kendini gösteren bir anksiyete türüdür.

ANKSİYETE TANISI VE UYGULANAN TESTLER

anksiyete tanısı, kişinin yaşadığı belirtilerin türü, süresi ve günlük yaşam üzerindeki etkisi değerlendirilerek bir ruh sağlığı uzmanı tarafından konulur.

anksiyete tanısında uygulanan testler şunlardır:

• Klinik görüşme
• DSM-5 kriterlerine dayalı değerlendirme
• Psikolojik testler
• Fiziksel muayene
• Kan testleri
• Hormon testleri
• Elektrokardiyogram (EKG)
• Uyku testi
• Beyin görüntüleme (gerektiğinde)

ANKSİYETE TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

anksiyete tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına ve belirtilerin şiddetine göre özelleştirilir ve genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişikliklerini içerir.

• Psikoterapi: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve Maruz Bırakma Terapisi en etkili yöntemlerdendir.
• İlaç Tedavisi: Antidepresanlar, anksiyolitikler ve beta blokerler kullanılabilir.
• Gevşeme Teknikleri: Meditasyon, nefes egzersizleri, kas gevşetme egzersizleri ve farkındalık teknikleri uygulanabilir.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz, dengeli beslenme, yeterli uyku ve alkol/kafein tüketimini azaltma önemlidir.
• Destekleyici Sosyal İlişkiler: Aile, arkadaşlar ve destek grupları önemlidir.
• Alternatif ve Tamamlayıcı Yöntemler: Yoga, aromaterapi ve sanat terapisi denenebilir.

ANKSİYETE VE DİĞER RUHSAL BOZUKLUKLAR ARASINDAKİ İLİŞKİSİ

anksiyete, depresyon, bipolar bozukluk, OKB ve TSSB gibi diğer ruhsal bozukluklarla sıkça bir arada görülebilir.