Türk Borçlar Kanunu’na tabi işçiler kıdem tazminatı alamaz. İşveren işçiden tazminat talep edebilir.
İŞÇİLERİ YAKINDAN İLGİLENDİREN ÖNEMLİ DETAYLAR
Türkiye'de iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, İş Kanunu veya Türk Borçlar Kanunu kapsamında farklı haklara sahiptir. İş Kanunu'na tabi olan işçiler kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin hakları gibi önemli avantajlara sahipken, Borçlar Kanunu'na tabi işçiler bazı haklardan mahrum kalmaktadır.
Peki, hangi işçiler Borçlar Kanunu kapsamına giriyor? Bu işçilerin kıdem ve ihbar tazminatı hakları nasıl düzenleniyor? İşten ayrılmaları veya işe başlamamaları durumunda işverene tazminat ödemek zorunda kalabilirler mi? İşte tüm detaylar…
HANGİ İŞÇİLER Türk Borçlar Kanunu’NA TABİ?
Türk Borçlar Kanunu, belirli iş kollarında faaliyet gösteren çalışanlar için geçerlidir. İş Kanunu’nun kapsamadığı alanlarda işçi-işveren ilişkileri Borçlar Kanunu’na göre düzenlenir.
Borçlar Kanunu’na tabi olan işçiler şunlardır:
- Ev hizmetlerinde çalışanlar
- Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar
- Elli ve daha az işçi çalıştırılan tarım ve orman işçileri
- Sporcular
- Çıraklar
- Aile içi işlerde çalışanlar
- Esnaf ve sanatkarların yanında çalışanlar
- Rehabilite edilen işçiler
Basın sektöründeki gazeteciler ve denizcilik sektöründeki işçiler ise özel yasal düzenlemelere tabidir.
KIDEM TAZMİNATI VE İHBAR SÜRELERİNDEKİ FARKLAR
İş Kanunu’na tabi çalışanlar, en az bir yıl hizmet süresini doldurduğunda kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Ancak Borçlar Kanunu’na tabi işçiler kıdem tazminatı alamaz. Bunun yerine, haksız fesih veya kötü niyet tazminatı gibi bazı haklara sahiptirler.
İhbar süreleri açısından da önemli farklar vardır:
-
İş Kanunu’na tabi işçiler için ihbar süreleri:
- 6 aya kadar çalışanlar: 2 hafta
- 6 ay - 1.5 yıl arası çalışanlar: 4 hafta
- 1.5 yıl - 3 yıl arası çalışanlar: 6 hafta
- 3 yıldan fazla çalışanlar: 8 hafta
-
Borçlar Kanunu’na tabi işçiler için ihbar süreleri:
- 1 yıla kadar çalışanlar: 2 hafta
- 1-5 yıl arası çalışanlar: 4 hafta
- 5 yıldan fazla çalışanlar: 6 hafta
BORÇLAR KANUNU’NA TABİ İŞÇİLERİN YILLIK İZİN HAKLARI
İş Kanunu’na tabi işçiler, çalışma sürelerine bağlı olarak yıllık izin hakkına sahiptir:
- 5 yıla kadar çalışanlar: 14 gün
- 5-15 yıl arası çalışanlar: 20 gün
- 15 yıldan fazla çalışanlar: 26 gün
Borçlar Kanunu’na tabi işçiler ise en az 1 yıl hizmet süresi varsa yılda 2 hafta ücretli izin kullanabilir. 18 yaş altı ve 50 yaş üstü işçiler için bu süre en az 3 hafta olarak uygulanır.
İŞÇİLER İŞVERENE TAZMİNAT ÖDEMEK ZORUNDA KALABİLİR Mİ?
Borçlar Kanunu'na tabi çalışanların en büyük dezavantajlarından biri, bazı durumlarda işverene tazminat ödeme yükümlülüğünün bulunmasıdır.
Eğer bir işçi, işvereniyle yaptığı sözleşmeyi kabul ettiği halde haklı bir sebep olmaksızın işe başlamazsa veya işyerini ani bir şekilde terk ederse, işveren işçinin ücretinin dörtte biri kadar tazminat talep edebilir.
Bu durum özellikle geçici işlerde çalışanlar veya iş sözleşmesi imzalayıp son anda vazgeçen işçiler açısından büyük önem taşıyor.
ESNAF VE KÜÇÜK İŞLETMELERDE ÇALIŞANLARIN DURUMU
Esnaf ve küçük işletmelerde çalışan işçilerin durumu, işyerinde çalışan kişi sayısına göre değişir:
- Eğer işyerinde 3 veya daha az kişi çalışıyorsa, Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
- Çalışan sayısı 4 ve üzeriyse, İş Kanunu’na tabi olarak kıdem tazminatı hakkı doğar.
Bu nedenle esnaf yanında çalışan işçilerin haklarını iyi bilmesi gerekir.
ÇALIŞANLAR HAKLARINI BİLMELİ
Borçlar Kanunu’na tabi çalışan işçiler, İş Kanunu kapsamındaki işçilere kıyasla daha sınırlı haklara sahiptir. kıdem tazminatının olmaması, daha kısa ihbar süreleri ve düşük yıllık izin hakları, bu işçilerin karşılaştığı temel farklardır.
Özellikle işe başlamadan önce sözleşme koşullarını dikkatle incelemek ve işten ayrılma durumunda işverene karşı doğabilecek yükümlülükleri bilmek büyük önem taşır.
